‘‘อมนุสฺสฏฺฐาเน อุทกํว สีตํ,

ตทเปยฺยมานํ ปริโสสเมติ;

เอวํ ธนํ กาปุริโส ลภิตฺวา,

เนวตฺตนา ภุญฺชติ โน ททาติฯ

ธีโร จ วิญฺญู อธิคมฺม โภเค,

โส ภุญฺชติ กิจฺจกโร จ โหติ;

โส ญาติสงฺฆํ นิสโภ ภริตฺวา,

อนินฺทิโต สคฺคมุเปติ ฐาน’’นฺติฯ

10. ทุติยอปุตฺตกสุตฺตํ

[131] อถ โข ราชา ปเสนทิ โกสโล ทิวา ทิวสฺส เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ราชานํ ปเสนทิํ โกสลํ ภควา เอตทโวจ – ‘‘หนฺท, กุโต นุ ตฺวํ, มหาราช, อาคจฺฉสิ ทิวา ทิวสฺสา’’ติ?

‘‘อิธ, ภนฺเต, สาวตฺถิยํ เสฏฺฐิ คหปติ กาลงฺกโตฯ ตมหํ อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชนฺเตปุรํ อติหริตฺวา อาคจฺฉามิฯ สตํ, ภนฺเต, สตสหสฺสานิ หิรญฺญสฺเสว, โก ปน วาโท รูปิยสฺส! ตสฺส โข ปน, ภนฺเต, เสฏฺฐิสฺส คหปติสฺส เอวรูโป ภตฺตโภโค อโหสิ – กณาชกํ ภุญฺชติ พิลงฺคทุติยํฯ เอวรูโป วตฺถโภโค อโหสิ – สาณํ ธาเรติ ติปกฺขวสนํ ฯ เอวรูโป ยานโภโค อโหสิ – ชชฺชรรถเกน ยาติ ปณฺณฉตฺตเกน ธาริยมาเนนา’’ติฯ

‘‘เอวเมตํ, มหาราช, เอวเมตํ, มหาราช! ภูตปุพฺพํ โส, มหาราช, เสฏฺฐิ คหปติ ตคฺครสิขิํ นาม ปจฺเจกสมฺพุทฺธํ ปิณฺฑปาเตน ปฏิปาเทสิฯ ‘เทถ สมณสฺส ปิณฺฑ’นฺติ วตฺวา อุฏฺฐายาสนา ปกฺกามิฯ ทตฺวา จ ปน ปจฺฉา วิปฺปฏิสารี อโหสิ – ‘วรเมตํ ปิณฺฑปาตํ ทาสา วา กมฺมกรา วา ภุญฺเชยฺยุ’นฺติฯ ภาตุ จ ปน เอกปุตฺตกํ สาปเตยฺยสฺส การณา ชีวิตา โวโรเปสิฯ

‘‘ยํ โข โส, มหาราช, เสฏฺฐิ คหปติ ตคฺครสิขิํ ปจฺเจกสมฺพุทฺธํ ปิณฺฑปาเตน ปฏิปาเทสิ, ตสฺส กมฺมสฺส วิปาเกน สตฺตกฺขตฺตุํ สุคติํ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชิฯ

ตสฺเสว กมฺมสฺส วิปากาวเสเสน อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยา สตฺตกฺขตฺตุํ เสฏฺฐิตฺตํ กาเรสิฯ ยํ โข โส, มหาราช, เสฏฺฐิ คหปติ ทตฺวา ปจฺฉา วิปฺปฏิสารี อโหสิ – ‘วรเมตํ ปิณฺฑปาตํ ทาสา วา กมฺมกรา วา ภุญฺเชยฺยุ’นฺติ, ตสฺส กมฺมสฺส วิปาเกน นาสฺสุฬาราย ภตฺตโภคาย จิตฺตํ นมติ, นาสฺสุฬาราย วตฺถโภคาย จิตฺตํ นมติ, นาสฺสุฬาราย ยานโภคาย จิตฺตํ นมติ, นาสฺสุฬารานํ ปญฺจนฺนํ กามคุณานํ โภคาย จิตฺตํ นมติฯ ยํ โข โส, มหาราช, เสฏฺฐิ คหปติ ภาตุ จ ปน เอกปุตฺตกํ สาปเตยฺยสฺส การณา ชีวิตา โวโรเปสิ, ตสฺส กมฺมสฺส วิปาเกน พหูนิ วสฺสานิ พหูนิ วสฺสสตานิ พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ พหูนิ วสฺสสตสหสฺสานิ นิรเย ปจฺจิตฺถฯ ตสฺเสว กมฺมสฺส วิปากาวเสเสน อิทํ สตฺตมํ อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชโกสํ ปเวเสติฯ ตสฺส โข, มหาราช, เสฏฺฐิสฺส คหปติสฺส ปุราณญฺจ ปุญฺญํ ปริกฺขีณํ, นวญฺจ ปุญฺญํ อนุปจิตํฯ อชฺช ปน, มหาราช, เสฏฺฐิ คหปติ มหาโรรุเว นิรเย ปจฺจตี’’ติ ฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต, เสฏฺฐิ คหปติ มหาโรรุวํ นิรยํ อุปปนฺโน’’ติฯ ‘‘เอวํ , มหาราช, เสฏฺฐิ คหปติ มหาโรรุวํ นิรยํ อุปปนฺโน’’ติฯ อิทมโวจ…เป.…ฯ

‘‘ธญฺญํ ธนํ รชตํ ชาตรูปํ, ปริคฺคหํ วาปิ ยทตฺถิ กิญฺจิ;

ทาสา กมฺมกรา เปสฺสา, เย จสฺส อนุชีวิโนฯ

‘‘สพฺพํ นาทาย คนฺตพฺพํ, สพฺพํ นิกฺขิปฺปคามินํ [นิกฺขีปคามินํ (สฺยา. กํ. ก.)];

ยญฺจ กโรติ กาเยน, วาจาย อุท เจตสาฯ

‘‘ตญฺหิ ตสฺส สกํ โหติ, ตญฺจ อาทาย คจฺฉติ;

ตญฺจสฺส อนุคํ โหติ, ฉายาว อนปายินีฯ

‘‘ตสฺมา กเรยฺย กลฺยาณํ, นิจยํ สมฺปรายิกํ;

ปุญฺญานิ ปรโลกสฺมิํ, ปติฏฺฐา โหนฺติ ปาณิน’’นฺตฺนฺตฺติฯ

ทุติโย วคฺโคฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ชฏิลา ปญฺจ ราชาโน, โทณปากกุเรน จ;

สงฺคาเมน ทฺเว วุตฺตานิ, มลฺลิกา [ธีตรา (พหูสุ)] ทฺเว อปฺปมาเทน จ;

อปุตฺตเกน ทฺเว วุตฺตา, วคฺโค เตน ปวุจฺจตีติฯ

3. ตติยวคฺโค